Anadolu’ya çeşitli Türk boyları (Peçenek, Kıpçak, Oğuz vs.) milattan ön- ceki dönemlerden beri geldilerse de, bu toprakların Türkleşmesi 11. Yüz- yıldan sonraki yoğun Oğuz göçleri ile olmuştur. 11. yüzyıldan sonraki yoğun Oğuz göçleri ve daha sonrasında, Oğuz olmayan az sayıda bazı (Kıpçak, Çiğil) Türk grupları da Anadolu’ya gelmiştir.
Bugün Anadolu’daki ağızlar, Oğuzcaya dayalı ağızlardır. Oğuzlarla gelen diğer gruplar da Oğuzlaşmış, dilleri Oğuzcalaşmıştır. Son bir-iki yüzyıl zarfında gelen diğer boyların dilleri ise devam etmektedir (Ulupa- mir Kırgızları, Afyonkarahisar’daki, Eskişehir’deki Karaçaylar, Nogay- lar, Konya’daki Özbekler vs.)
…
Türkiye Türkçesi ağızlarındaki farklılıklar dört temel nedenden dola- yı olabilir:
1. Yerleşim dönemlerindeki boysal (Kınık, Avşar, Çepni; Kıpçak vs.) başkalıklara dayanan tarihi farklılıklar ortaya çıkabilir.
2. Farklı bölgelerde farklı dönemlerde harekete geçen fonetik eğilim- lerin sonucunda bazı ayrılıklar oluşabilir.
3. Farklı bölgelere göçmek durumda kalan aynı halkın dalları, gittik- leri ortamda ilişkide bulundukları dil, ağız ve kültürlerin etkisiyle/ katkısıyla farklı özellikler de kazanabilir.
4. Bazı ağız farklılıklarında, bu nedenlerin birkaçı iç içe geçmiş bir biçimde etken olabilir.
…
Türkiye Türkçesi Ağızlarında Kıpçakça Denilen Unsurlar Hakkında:
Anadolu’da Oğuzlaşmış Türk gruplarının dil özelliklerinden bazıları, şu anda kullandıkları Oğuzca ağızlarının içinde devam etmiş olabilir. Ya- ni, Anadolu’daki ağızlarda, Oğuzca olmayan bazı unsurlar saklanmış, de- vam etmekte olabilir.
Araştırmacılarımızdan bir kısmı, inceleme yaptıkları ağız bölgelerin- de bazı özellikleri Kıpçakça olarak değerlendirmektedirler. Türkiye Türk- çesi ağızlarında Kıpçakça olarak verilegelen unsurlar şunlardır:
1. g>v
2. ç>ş
3. Ø->h-
4. O>U
5. ŋ>y(ñ>y) 6. s->h-
Oğuz Boylarının Ağız Özellikleri
Zeynep Korkmaz’a göre:
Kınıklar “gel-iyo / gel-iyor” der
Avşarlar “gel-iyi / gel-iy / gel-i” der
Salurlar “gel-iye” der
Çepni Ağız Özellikleri
Yukarıdaki yazı aynı başlık altında yayınlanan makaleden alınmıştır. Makalenin tamamı için aşağıdaki kaynakçayı inceleyiniz.
Kaynakça: Gürer Gülsevin
I. Uluslararası Türk Diyalektolojisi Çalıştayı,
15-20 Mayıs 2008, Gazi Magosa/Kıbrıs Türk Dilleri Araştırmaları
20, 2010: 139-152